Kennis & Opinie


Beginselen van Verkeerskunde

 

Kennis & Opinie

De verkeerskunde stamt via de verkeerstechniek uit de civiele techniek, ingenieurswerk dus. Ontwerpen maken en beoordelen zit in onze genen. We zijn goed in het maken van de hardware van verkeer: de weg. Onze ontwerpen maken we veelal op plattegronden. Eigenlijk beïnvloedt het plattegrondmodel al ons denken over verkeer. En daarmee is de plattegrondbenadering ongemerkt één van de grondslagen van ons vakgebied. Lijnen op de weg zijn dan niet zo ver gezocht: die passen ook in een plattegrond. En de plattegrond vertoont maar één hardwareaspect van verkeerssituaties, en ook nog eens vanuit een onnatuurlijk perspectief. Want een plattegrond heeft weing te maken met hoe een verkeersdeelnemer de wereld, en dus zijn verkeersomgeving, ziet. En toch is de plattegrond vaak bepalend voor de discussie, en dus voor beslissingen en besluiten. Hoe vaak worden op bewonersbijeenkomsten plattegronden vertoond als hulpmiddel om plannen toe te lichten?

 

Maar verkeer is meer dan hardware, het is vooral mensengedrag, verkeersgedrag en alles wat dat gedrag beïnvloedt. Maar verkeer als mensengedrag is veel complexer dan de plattegrond. En daardoor is verkeer een complex proces.

Verkeersgedrag begint bij (visueel) waarnemen. Helaas is nog veel te weinig echt fundamentele, samenhangende kennis voorhanden over hoe mensen uit het (visueel) waarnemen van de omgeving komen tot het begrijpen van die omgeving. Wil je het blijkbaar vooralsnog onbeheersbare verkeerproces in goede banen leiden, dan moet dat beginnen met veel meer kennis over dat zien als begrijpen van de waargenomen omgeving. De hele omgeving, het hele tafereel. Daar houdt men in de verkeerskunde veel te weinig rekening mee.

 

Verkeersbeslissingen baseren we veel te vaak op absurd vereenvoudigde voorstellingen van zaken. Slechte gevolgen daarvan kun je niet eeuwig wegmoffelen. Tenslotte moet je weer ingrijpen - of je wacht daar gewoon mee zo lang de nadelen slechts een bepaalde deelgroep treffen. Veel van wat later verkeerd ging begon ooit als oplossing voor wat eerder fout ging. Duurzaam Veilig begon ook zo. Dat gaat nu wel nog niet faliekant mis, maar lost ook het probleem niet op waar het voor bedoeld is. Het ergste is: het zit het zoeken naar wat beters in de weg. Met dom doorgaan vergeten we onze hersens te gebruiken.

"Bezint eer ge begint", en bezinnen doe je met je breingeest, die veel ingewikkelder in elkaar zit dan 'verkeerspsychologen' ons willen doen geloven. Die breingeest hebben we ook nodig voor het zien - dat volstrekt onmisbaar is in het verkeer. Er is dus nog heel wat te onderzoeken voordat we ook maar enig begin kunnen maken met grondslagen voor verkeerskunde, het fundament voor een echt ontwerpen en inrichten van ons verkeersproces.

 

 

Deze beschouwing is bedoeld als een kritische blik op het vakgebied Verkeerskunde. Er kleven de nodige aannames, veronderstellingen, mythes aan het denken over en uitvoeren van verkeerskunde. Het wordt tijd dat er antwoorden gevonden worden op vele vragen die eigenlijk gesteld moeten worden. Kun je de complexiteit van verkeer zo maar vereenvoudigen? Weten verkeerskundigen genoeg van "zien" en de daarmee samenhangende breinprocessen? Heeft het vakgebied Verkeerskunde eigenlijk wel de juiste en goede grondslagen? De materie is weliswaar heel ingewikkeld, maar dat ontslaat ons niet van een fundamentele herbezinning op ons vak.

 

Deze tekst is een bewerking van de speech die Ruurd Groot (IWACC) en Max van Kelegom (VMC) hebben gehouden op het Nationaal Verkeerskunde Congres 2017 als toelichting op hun paper "Twijfels aan de grondslagen van Duurzaam Veilig".

Kennis


Hieronder een overzicht van documenten

Opinie


Verscheidene jaren heb ik als evangelist namens CROW de blijde boodschap van 'Duurzaam Veilig' verkondigd. Tot ik een keer me afvroeg: "Klopt het wel wat ik hier vertel?".

Lees verder